اگرچه تصور می شود که وزارت ارتباطات مسئول فیلترینگ و رفع آن است، اما مرجع اصلی تصمیم گیری در خصوص فیلتر و یا رفع فیلتر یک سایت یا شبکه اجتماعی بر عهده کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه است، که ریاست آن برعهده دادستان کل کشور می باشد و وزیر ارتباطات نیز عضوی از این کارگروه محسوب می شود.
رفع فیلتر شبکه‌های اجتماعی فیس‌بوک و توییتر یا تصمیم برای فیلتر شدن یا نشدن تلگرام و دیگر پیام‌رسان‌ها و وب‌سایت‌ها، از صافی این کارگروه می‌گذرد.
کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه، بر اساس ماده ۲۲ قانون جرائم رایانه‌ای تشکیل شده و مسئولیت نظارت بر فضای مجازی و پالایش تارنماهای حاوی محتوای مجرمانه و رسیدگی به شکایات مردمی را به عهده دارد.
وزیر یا نماینده وزیر اطلاعات، وزیر یا نماینده وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، وزیر یا نماینده وزیر دادگستری، وزیر یا نماینده وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات، وزیر یا نماینده وزیر علوم تحقیقات و فناوری، وزیر یا نماینده وزیر آموزش و پرورش، فرمانده نیروی انتظامی، یک نفر خبره در فناوری اطلاعات و ارتباطات به انتخاب کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی، یک نفر از نمایندگان عضو کمیسیون قضائی و حقوقی به انتخاب این کمیسیون به تائید مجلس شورای اسلامی، رئیس سازمان تبلیغات اسلامی و رئیس سازمان صدا و سیما از اعضای این کارگروه هستند.
این کارگروه سال ۱۳۸۸ و در پی تصویب قانون جرایم رایانه‌ای در مجلس شورای اسلامی و بر اساس ماده ۲۲ قانون جرائم رایانه‌ای تشکیل شده و مسئولیت نظارت بر فضای مجازی و پالایش تارنماهای حاوی محتوای مجرمانه و رسیدگی به شکایات مردمی را بر عهده دارد.
مصادیق محتوای مجرمانه
فهرست مصادیق محتوای مجرمانه شامل هفت بخش می باشد، که عبارتند از:
- محتوا علیه عفت و اخلاق عمومی
- محتوا علیه مقدسات اسلامی
- محتوا علیه امنیت و آسایش عمومی
- محتوا علیه مقامات و نهادهای دولتی و عمومی
- محتوایی که برای ارتکاب جرایم رایانه‌ای به کار می‌رود (محتوا مرتبط با جرایم رایانه‌ای)
- محتوا مجرمانه مربوط به امور سمعی و بصری و مالکیت معنوی
- محتوایی که تحریک، ترغیب، یا دعوت به ارتکاب جرم کند
کارگروه تعیین مصادیق مجرمانه موظف است به شکایات مربوط به مصادیق فیلترشده رسیدگی و نسبت به آنها تصمیم‌گیری کند و هر شش ماه گزارشی در خصوص روند فیلتر محتوای مجرمانه ارائه دهد.
چگونه سایت خود را رفع فیلتر کنیم؟
در سایت کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه به آدرس rafefilter.internet.ir، بخش مخصوصی طراحی شده است که برای رسیدگی به درخواست رفع فیلتر سایت های ایرانی و خارجی می باشد. و مدیران سایت ها می توانند از این بخش درخواست های خود را به کارگروه ارسال کنند.
در این سامانه به دو گروه درخواست رسیدگی می شود؛
گروه اول درخواست مدیران تارنماهای اینترنتی است. این اشخاص می‌توانند به‌عنوان مدیر سایت، درخواست رفع فیلتر و شکایت خود را به کارگروه تعیین مصادیق اعلام کنند و برای این‌که مشخص شود که آیا واقعا مدیر سایت مورد نظر هستند یا خیر، ابتدا باید سایت خود را در ستاد ساماندهی پایگاه‌های ایرانی به ثبت رسانده و سپس با شناسه کاربری و کلمه عبوری که در ساماندهی به ثبت رسیده است، درخواست رفع فیلتر تارنمای خود را ثبت کنند.
گروه دوم در مورد پایگاه‌های عمومی خارجی است که ممکن است از طرف مدیر آن سایت خارجی درخواست رفع فیلتری مطرح نباشد، اما کاربران ایرانی به دلایلی ممکن است نیاز ضروری به اطلاعات و محتوای مندرج در آن تارنما داشته باشند. در چنین مواردی شهروندان می‌توانند به‌عنوان کاربر (استفاده‌کننده) سایت فیلترشده، درخواست رفع فیلتر تارنمای مورد نظر را از طریق درگاه مذکور مطرح کنند.
در ادامه مدیران تارنماهای فیلترشده می‌توانند با همان شناسه کاربری و رمز عبور خود، وضعیت درخواست رفع فیلتر خود را پیگیری کنند، در این‌صورت پس از استعلام از نهادهای مربوطه عضو کارگروه و کسب موافقت اولیه، نمونه‌هایی از مصادیق مجرمانه موجود در تارنمای متخلف به مدیر سایت اعلام می‌شود و مدیر سایت نسبت به حذف آنها و سایر موارد مشابه اقدام می‌کند. در صورت تایید حذف کلیه موارد مجرمانه، مدیر تارنما فرم تعهدنامه مربوطه (مبنی بر تعهد به نظارت بیشتر بر تارنمای خود) را به‌صورت الکترونیکی تکمیل و امضا می‌کند و پس از این مرحله تارنمای مذکور رفع فیلتر می‌شود.